Το γλέντι της χοιροκεφαλής

Της Δήμητρας Νάζου

Τα χοιροσφάγια είναι ένα πανάρχαιο έθιμο. Μέσα από την θυσία του χοίρου, μας έδινε ταυτόχρονα και απολαύσεις γεύσεων, συνευρέσεων, διασκέδασης με χορό και τραγούδια,

και κυρίως επάρκεια τροφής για τον χειμώνα.Αυτό το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα,

Ο Δημήτρης Ρουσουνέλος στο βιβλίο του «Γεύσεις Θυσίας», αναφέρει αναλυτικά την όλη διαδικασία των χοιροσφαγίων και την χρησιμότητά τους στην Μυκονιάτικη οικογένεια και κοινωνία. Τα παραγόμενα προϊόντα από το σφαχτό του χοίρου ανέθρεψαν γενιές και γενιές.

Νοστίμιζαν και συμπλήρωναν κάθε χειμώνα το καθημερινό και το γιορτινό τραπέζι του χωριανού ,του χωραΐτη και του ναυτικού. Τα αλατισμένα προϊόντα, λαρδί, σίσερα, λουκάνικα, μπούμπουλο, λούζα κλπ, ήταν ότι καλύτερο μπορούσαν να έχουν από την Μύκονο και οι ναυτικοί μας στα δύσκολα και μακρινά ταξίδια, κάτω από τις ανθυγιεινές διατροφικές συνθήκες που επικρατούσαν τους περασμένους αιώνες στα ιστιοφόρα και στα σιτοκάραβα.

Το γλέντι της χοιροκεφαλής οργανώθηκε για πρώτη φορά από τον Σύλλογό μας το 1984, στην πρώτη συνάντηση των Λαογραφικών Μουσείων της Ελλάδας, που έγινε στην Μύκονο με πρωτοβουλία του ιδρυτή της Λαογραφικής Συλλογής Μυκόνου, Βασίλη Κυριαζόπουλου.

Στην συνάντηση κλήθηκε να συμμετάσχει και ο Σύλλογός μας , με την τότε επωνυμία:

«Εκπολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Κυριών Μυκόνου» . Ο Σύλλογος είχε την τιμή να ανοίξει την πρώτη ημέρα αυτής της συνάντησης και να υποδεχθεί τους Συνέδρους και καλεσμένους, με ένα γνήσιο παραδοσιακό μυκονιάτικο «Χοιροσφάι», στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου στα Τρία Πηγάδια. Ακολούθησε ολοήμερο γλέντι και φαγοπότι με την φροντίδα του τότε ΔΣ και πολλών μελών.

Μετά από αυτήν την συνάντηση, καθιερώθηκε μια βραδιά γλεντιού κάθε φθινόπωρο σε ανάμνηση αυτού του εθίμου, άλλοτε στην σάλα του ξενοδοχείου «Κουνενή» και αργότερα στην ταβέρνα «Μάρκο Πόλο». Μαζί με το φαγοπότι της χοιροκεφαλής , οι γυναίκες τραγουδούσαν και το τραγούδι του χοίρου.Πολλές θυμόντουσαν ξεχασμένους στίχους ή αυτοσχεδίαζαν.

Τα τελευταία χρόνια “το γλέντι της χοιροκεφαλής” γινόταν στο κελί του μπάρμπα Μανώλη του Γλίνα στην εκκλησία του ‘Αϊ Γιάννη του Χρυσόστομου στον Κλουβά. Μέσα σε αυτόν τον όμορφο παραδοσιακό χώρο, ετοιμάζονται τα φαγητά και οι μεζέδες με εθελοντική δουλειά και πολύ φροντίδα και κόπο από τους συγγενείς της οικογένειας πού ανήκει ο χώρος αυτός, από φίλους ,γείτονες και μέλη του Συλλόγου Γυναικών.

Εφέτος το γλέντι έγινε στο καφέ –εστιατόριο ‘’Μαδούπας’’ στο Γιαλό .Στην επιτυχία του βοήθησαν όλοι όσοι εργάζονται στο χώρο αυτό συν την μεγάλη βοήθεια του Γιώργου Ριζόπουλου που βοήθησε στα μαγειρέματα αφιλοκερδώς.Η κα Ντίνα Μητροπία πρόσφερε τρεις χοιροκεφαλές. Επίσης προσέφεραν βοήθεια και συμπληρωματικά εδέσματα οι: Πετρούλα Σαντοριναίου, η Φλώρα Ασημομύτη, η Μαρία Ασημομύτη, η Κατίνα Γεωργίου, η Μαρία Κοντιζά, η Άννα του Βουνιώτη, η Φρασκώ Μαργάρα και η Δήμητρα Νάζου.

Οι σαμπουνιέρηδες Μπαμπέλης ,Καντενάσος και τα δυο του εγγόνια με τα τραγούδια τους συμπλήρωσαν αυτήν την ωραία βραδιά του γλεντιού μαζί με ομάδα γυναικών που τραγούδησαν το παραδοσιακό κάλαντο “των Χοιροσφαγίων”

ΤΩΝ ΧΟΙΡΟΣΦΑΓΙΩΝ

Απόψε γλέντι γίνεται, απόψε χοιροσφάγια,
απόψε μας τον πήρανε, το χοίρο από τη μάντρα.
Απόψε μας τον πήρανε τον ΄΄πολυέλαιό μας΄΄,
που ήτρωε ο κακόμερος το αποσκόνιδό μας
Την πέτρα μόνα πιάσουνε, η τοποσιά της μένει
τον χοίρο μας τον πήρανε κι αχλαβοή δεν βγαίνει.
Ας του το τραγουδήσομε του χοίρου το κεφάλι,
του χρόνου να ’μαστε καλά, να του το φάμε πάλι.
Τρώμε την κεφαλή βραστή, τη γλώσσα πιπεράτη,
το σ’κώτι του τηγανητό, κρίμα στο “νιό”, που εχάθη. ή
( και το φλεμόνι φρακασέ, κρίμα στο “νιό”, που εχάθη)
Εκάμαμε λουκάνικα, μπούμπουλα και παϊδες,
ορίστε τα που τάχουμε, μέσα σε δυό σκαφίδες.
Απόψε μας τον πήρανε το χοίρο από την μάντρα
που τον είχαμε και ήτρωε ούλα τα αποφάγια.
Μεσ’ την καρδιά μου εμπήχτηνε ένα κανί του χοίρου
και μ’ άφησε λαβωματιά, σε ούλο το κορμί μου.
Και το λαρδί που’ναι λαρδί και κείνο έχει πόνο
Το αλάτι έχει συντροφιά να του περνά το χρόνο.
Ελάτε φίλοι κι αδελφοί απόψε να χαρούμε
που σφάξαμε το χοίρο μας και ούλοι τραγουδούμε.

Σημ. Οι στίχοι είναι από το υπό έκδοση αρχείο τραγουδιών του Συλλόγου